اولویت‌دهی معیارهای بازسازی در خاتمۀ فعالیت معادن (مطالعۀ موردی: معادن سنگ‌آهن گل‌گهر، سنگان و چادرملو)

بخش‌های مختلف فعالیت‌های معدنی گسترۀ وسیعی از محیط را دستخوش تغییرات می‌کنند، بنابراین بازسازی سایت فعالیت‌های معدنی در زمان بهره‌برداری از معدن یا در خاتمۀ عملیات معدن‌کاری اجتناب‌ناپذیر است. کاهش مخاطرات به‌جای‌مانده از عملیات معدن‌کاری، احیای زمین‌های تحت تأثیر و منابع آبی مصرف‌شده، کاهش آثار، اطمینان از حفظ منابع محیط‌زیستی، ایجاد ثبات و پایداری در محیط اجتماعی- اقتصادی منطقه پس از پایان فعالیت‌های معدنی، ایجاد کاربری‌های جدید و ترغیب در استفادۀ مناسب از منابع انرژی و ضمانت بهره‌برداری پایدار از معادن از جمله اهداف بازسازی است. با در نظر گرفتن این اهداف و مطالعۀ اکوسیستم قرارگیری معادن می‌توان معیارهای متعددی برای بازسازی معرفی کرد، اما از میان این معیارها، گروهی باید انتخاب شوند تا هنگام بازسازی معادن از اهمیت و وزن بیشتر و اولویت بالاتری برخوردار باشند. با این فرض 40 معیار بازسازی در سه معدن بزرگ سنگ‌آهن کشور (گل‌گهر، سنگان و چادرملو) و در سه محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی تعیین و بررسی شدند. تنوع، تعدد و ویژگی معیارها سبب شد تا از روش تصمیم‌گیری چندمعیارۀ دلفی- فازی به منظور اولویت‌دهی معیارهای مورد بحث استفاده شود. در نهایت با توجه به امتیازهای اختصاص‌داده‌شده به هر معیار و مقایسۀ فازی آن‌ها، 16 زیرمعیار که دارای بالاترین اولویت در بازسازی معادن بودند، انتخاب شدند. از میان معیارهای اولویت‌دهی‌شده، شیب و وسعت محدودۀ تخریب‌شده دارای بالاترین و روش کاشت و ارزش دارویی گیاهان دارای پایین‌ترین اولویت بودند. این مقاله در نظر دارد کاربرد تصمیم‌گیری چندمعیاره به روش دلفی- فازی را در اولویت‌دهی معیارهای بازسازی نشان دهد. به این ترتیب با در نظر گرفتن محدودیت‌های زمانی و بودجه، برنامه‌ریزی مناسب و تخصیص بهینۀ منابع مالی برای اجرای برنامۀ بازسازی این سه معدن تحقق خواهد یافت.